İrade Gücü: Neden Zayıflıyor?

Her insan hayatının bir döneminde belli bir konuda kendine hakim olmayı istemesine rağmen başaramamıştır. Örneğin, iradeniz daha güçlü olsaydı belki kalan son beş kiloyu verebilirsiniz. Veya daha güçlü bir iradeyle düzenli olarak egzersiz yapabilir, alkol ve sigara gibi kötü alışkanlıkları bırakabilirdiniz.

İrade gücü, kişinin uzun vadeli hedeflerine ulaşması için eylemlerini kontrol edebilme yeteneğidir. İrade gücü aynı zamanda öz kontrol, disiplin ve kararlılık gibi kavramlarla ilişkilidir. Pek çok eylem ve davranış irade gücüne bağlı olduğundan dolayı iradenizi güçlendirmek için neler yapabileceğinizi merak ediyor olabilirsiniz.

İrade gücünün ne olduğunu, insan davranışlarını nasıl etkilediğini ve iradenizi nasıl güçlendirebileceğinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.

İrade Gücü Nedir?

Sinirbilime göre insanların davranışlarından beynin ön kısmı olan prefrontal korteks sorumludur. Prefrontal korteks, dikkatimizi verdiğimiz ve düşündüğümüz şeyleri, hatta yaşadığımız duyguları bile yönlendirebilir. Yani işlerimizi yapmayı erteleyip televizyon izlememizin nedeni prefrontal korteksimizdir.

Bununla birlikte beynimiz prefrontal korteksten çok daha fazlasıdır. Beynin sol bölgesi sıkıcı olan görevleri dahi yerine getirmemizi sağlarken sağ tarafı ise dikkatimizin dağılmasını engellemeye yardımcı olur. Beynin orta kısmı ise hedeflerimizi yerine getirebilmemiz için bizi motive etmeye yardımcıdır.

Beynimizin farklı bölümleri arasındaki bu rekabet bazen başarısız olmamıza neden olur. Örneğin, irade gücümüz bazen diyet yapmamıza ya da spor salonuna gitmemize yetmeyebilir. Bazense dikkat dağıtan şeylere rağmen irademiz daha güçlü olduğu için aklımıza koyduğumuz şeyi yapmaya devam ederiz.

Amerikan Psikoloji Derneği’ne (APA) göre irade, uzun vadeli hedeflere ulaşmak için kısa vadeli dikkat dağıtıcılara direnme yeteneğidir. İstenmeyen düşünceleri, duyguları ve dürtüleri görmezden gelmek, aşırı duygusal davranmak yerine soğukkanlı olmak, hayatını bilinçli bir şekilde ve çaba göstererek düzenlemek irade gücüyle ilişkilidir.

İrade Gücü Neden Zayıflar?

İrade gücünün zayıflamasının ya da artamamasının pek çok nedeni olabilir. Ancak engeller ve zorluklar hayatın birer parçasıdır ve irade gücünüzü sınamak için sık karşınıza çıkacaktır.

İrade gücünüzün zayıflamasına ve artamamasına neden olabilen engellerden bazıları şu şekildedir:

Öz eleştiriniz çok fazla olabilir. Başarılı olmak için çalışırken içinizdeki eleştirmenin acımasız eleştirilerine maruz kalabilirsiniz. Bu da en sonunda pes etmenize neden olabilir.
Kendinizi sabote ediyor olabilirsiniz. Her şey harika giderken birisi nedeniyle tüm planlarınız alt üst olabilir. Bu nedenle hedeflerinize ulaşamayacağınızı düşünebilirsiniz. Ancak yeterince motiveyseniz, bunların sizi etkilemesine izin vermeyebilirsiniz.
Enerjiniz olmayabilir. Hedeflere sahip olmak ve bunlara ulaşması istemek ile bunları yapacak enerjinin olması farklı şeylerdir. Bu nedenle işiniz ve özel hayatınız arasındaki dengeyi gözden geçirin ve daha fazla enerjiniz olmasını sağlayacak yollar olup olmadığını düşünün.
Gerçekçi olmayan hedefleriniz olabilir. Hedefleri gerçekleştirmek emek istese de bazı hedefler ulaşılamaz olabilir. Bu nedenle hedeflerinizi kontrol edin ve bunların gerçekçi olup olmadıklarına bakın.
Etrafınızda çok fazla ayartıcı olabilir. Telefonunuzun çaldığını duymak gibi basit bir şey bile dikkatinizin dağılmasına neden olabilir. Bu durumda ortamdaki ayartıcıları ortadan kaldırmayı deneyebilirsiniz.
Motivasyon eksikliğiniz olabilir. Hedefleriniz olabilir, peki ya bu hedeflere ulaşmak için yeterince motive misiniz? Bunları başarmaya hazır mısınız? Motivasyon eksikliği, belli bir eylem planına sahip olmadığınızı gösteriyor olabilir. Eylem planı, hedeflerinizi gerçekleştirmek için tamamlamanız gereken işlerin yer aldığı basit bir listedir. Eylem planı hazırlayarak hedefinize ulaşmanız için gerçekleştirmeniz gereken şeyleri planlayabilir ve bunları sırayla gerçekleştirirken kendinizi daha motive hissedebilirsiniz.

İrade Gücü Nasıl Arttırılır?

Pek çoğumuz irade ve öz kontrol konusunda zorluk yaşasak da irade gücünü arttırmanın bazı yolları bulunuyor. İradenizi güçlendirmek ve öz kontrolünüzü arttırmak için başvurabileceğiniz stratejilerden bazıları şu şekildedir:

İrade gücünüzün gelişmeye açık olduğunun farkına varın

İrade gücünüzün adeta bir kas gibi gelişmeye ihtiyacı vardır. Tıpkı vücuttaki diğer kaslar gibi irade gücü de zaman içinde ve çaba göstererek güçlendirilebilir. İrade gücünüzü geliştirmek için basit ancak çaba gerektiren görevler belirleyebilirsiniz. Örneğin, kapıyı açmak için sağ eliniz yerine sol etlinizi kullanın veya odadan her çıktığınızda ışığı kapatın. Birkaç hafta boyunca bu basit görevleri yerine getirerek iradenizi güçlendirebilirsiniz.

Yeteri kadar uyuyun

Çok az uyumak ya da çok fazla uyumak gibi kötü uyku alışkanlıkları hem fiziksel hem de zihinsel olarak yıpranmanıza neden olabilir. Bu da dikkatinizi dağıtan ayartıcı durumlara karşı direnme yeteneğinizi etkiler. Araştırmalar, yeteri kadar uyumayan insanların dürtülerine daha fazla yenik düştüklerini, daha az odaklandıklarını ve riskli kararlar aldıklarını göstermektedir. Her insanın uyku ihtiyacı farklıdır. Bununla birlikte araştırmalar, çoğu yetişkinin günde 7 ila 9 saat uykuya ihtiyacı olduğunu göstermektedir.

Meditasyon yapın

Meditasyon, irade gücünü arttırmanın en iyi yollarından biridir. Araştırmalara göre düzenli olarak bilinçli farkındalık egzersizleri yapmak, meditasyon yapılmadığı zamanlarda dahi odaklanmayı ve öz kontrolü arttırmaktadır. Meditasyon, her zaman ve her yerde yapabileceğiniz bir şeydir. Sabah uyandığınızda ilk iş olarak ya da öğle molanızda beş dakika ayırarak meditasyon yapmaya başlayabilirsiniz. Beyninizin başka şeyler düşünme dürtüsüne ne kadar direnmeye çalışırsanız, hayatınızdaki diğer dikkat dağıtıcılara ve ayartıcılara direnmeniz o kadar kolay olacaktır.

Dikkat dağıtıcı ve ayartıcı şeylerden uzak durun

Yeme, içme veya para harcama arzusu uyandıran ayartıcılara maruz kaldığınızda bunları gözünüzün önünden kaldırın. Ayartıcıları ortadan kaldıramıyorsanız kendinizi bunlardan uzaklaştırın. Amerikalı psikolog Walter Mischel’in ünlü marshmallow deneyinde bir grup çocuğun, içi marshmallow’la dolu bir tabak bulunan odada beklemeleri istenmiştir. Dikkatini tabağa vermeyen çocuklar, gözlerini tabaktan ayırmayan çocuklara göre daha uzun dayanabilmişlerdir. Bunun için bazı çocuklar gözlerini kapatmış bazıları ise başka tarafa bakmışlardır. Gözlerini tabaktan ayırmayan çocukların ise pes etme süreleri diğerlerine göre daha kısa olmuştur. Bu nedenle iradenizi güçlendirmek için ayartıcıları ortadan kaldırarak işe başlayabilirsiniz.

Rutinlerinize bağlı kalın

Sabah ya da gece fark etmeksizin rutinlerinize bağlı kalmaya çalışın. İrade gücü, belli bir rutinle birlikte arttırılabilir. Bunun nedeni düzenli bir programa sahip olmanın, daha az iradeye ihtiyaç duymaya yol açmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin, her sabah sağlıklı kahvaltı yapmayı alışkanlık haline getirdiyseniz, iş arkadaşlarınızın ikram ettiği böreklere direnmek için irade gücüne dahi ihtiyacınız olmadığını görebilirsiniz. Bu sayede irade gücünüzü gerçekten ihtiyaç duyduğunuz zamanlar için saklayabilirsiniz. Her gece yatmadan önce yüzünüzü yıkamak gibi bir davranışı hatırlamanız dahi hayatınızda daha zor durumlarla karşılaştığınızda bunların üstesinden gelmenize yardımcı olabilir.

İlginizi çekebilir: İrade neden önemlidir: İradenizi kuvvetlendirmek için neler yapabilirsiniz?