“İyi bir ebeveyn olmak, hiç hata yapmamak değil; hata yaptığında ilişkiyi onarabilmektir.”
Her sabah bir telaşla uyanıp kahvaltıyı hazırlamaya çalışan, aynı anda çocuğunun ödevini hatırlatmaya çalışan ve iş toplantısını kaçırmamaya çabalayan bir anne ya da baba mısınız? Eğer öyleyseniz yalnız değilsiniz. Ve eğer zaman zaman kendinizi “yeterince iyi” hissetmiyorsanız yalnız olmaktan da çok uzaksınız.
Modern ebeveynlik, sadece fiziksel bakım değil; duygusal, zihinsel ve hatta ruhsal bir sorumluluk haline geldi. Ancak bu sorumluluğun içinde giderek ağırlaşan bir yük var: Mükemmel ebeveyn olma baskısı. Peki bu baskı neye yol açıyor? Ve gerçekten iyi ebeveynlik ne demek?
Kusursuzluk bir hedef mi, tuzağın kendisi mi?
Sosyal medyada “mükemmel anneler”in hazırladığı bento kutularını ya da “örnek babalar”ın çocuklarıyla yaptığı yaratıcı aktiviteleri gördükçe ister istemez kendimizi kıyaslıyoruz. Ancak bu içerikler çoğu zaman gerçeğin sadece parlatılmış bir yansıması. Görünmeyen tarafı ise şu: “Kusursuzluk hedefi hem ebeveyni tükenmişliğe hem çocuğu baskıya sürüklüyor.” Healthline’a göre, mükemmeliyetçi ebeveynlik tarzı; çocukların duygusal dayanıklılıklarını azaltabilir, hata yapmaktan korkmalarına ve içsel eleştirmen geliştirmelerine neden olabilir.
İngiliz çocuk psikiyatrı Donald Winnicott, belki de modern ebeveynlik dünyasına yapılmış en kıymetli katkılardan birini sundu: “Good Enough Parent” (Yeterince İyi Ebeveyn). Bu kavrama göre bir ebeveynin amacı kusursuz olmak değil, çocukla güvenli, sürdürülebilir, esnek bir ilişki kurmaktır. Winnicott der ki: “Bir çocuk, yalnızca ebeveyni bazen başarısız olduğunda, düş kırıklığıyla karşılaştığında, gerçek dünyayı tanımaya başlar.” Yani çocuğun gelişiminde, zaman zaman yaşanan hayal kırıklıkları bile öğretici olabilir — eğer yanında onarıcı bir ebeveyn varsa.
ApparentlyParent adlı platformda da şöyle deniyor: “Çocuğunuz, sizin nasıl hata yaptığınızı değil, o hatayı nasıl ele aldığınızı hatırlayacak.” Ebeveynliğin belki de en önemli yönü, ilişkiyi onarma kapasitesi. Çocuğunuzla çatıştığınızda, öfkelendiğinizde ya da yanlış bir tepki verdiğinizde önemli olan, ardından ne yaptığınızdır. Özür dilemek, açıklama yapmak, empati kurmak… Bunlar kusursuzluk değil, bağ kurma becerisidir.
Gerçekçi ve anlamlı ebeveynlik için 5 ilke
1. Koşulsuz sevgi
Sevgi bir ödül değil, varoluşun doğal karşılığı olmalıdır. Çocuk, doğru davrandığında değil; var olduğu için sevildiğini hissetmeli.
2. Duygusal okuryazarlık
Çocuğun duygularını isimlendirmesine, anlamasına ve ifade etmesine yardımcı olmak ebeveynin temel görevlerindendir. Bunun ilk adımı ise kendi duygularınızla temas kurmanızdır.
3. Sınırlar ve yapılar
Sınır koymak, ceza vermek anlamına gelmez. Sınırlar; güvenli bir çerçeve oluşturur. Çocuk sınırlar sayesinde sorumluluk almayı öğrenir.
4. Kendine bakım
Ebeveynin kendini ihmal etmesi, çocuğa model olacak bir “kendini unutma” alışkanlığı doğurabilir. Dinlenmek, yalnız kalmak, üretmek… Bunlar ebeveynliğin bir parçasıdır.
5. Şeffaflık ve özür
Ebeveyn, yanıldığında özür dileyebilmelidir. Bu, hem çocuğun insan olmayı öğrenmesini sağlar hem de iletişimi güçlendirir.
Kusursuz olmak imkânsız, ama farkında olmak mümkündür. İdeal ebeveynlik; çocuğu başarıya hazırlamak değil, hayata hazırlamaktır. Ve hayat; inişleri, çıkışları, hataları ve yeniden başlayışlarıyla bütündür. Çocuğunuzun da bu bütünlüğü görmesi, sizin kırılganlığınızı ve çabanızı fark etmesiyle mümkün olabilir. Çocuğunuz sizden süper güçler değil, samimiyet ister. Ona yapabileceğiniz en büyük iyilik; “ben de insanım” demenizdir.
Ve unutmayın: “Bir çocuğun gelişimi, mükemmel bir ebeveynle değil; sevildiğini bilen bir çocukla mümkündür.”
Bonus: İyi ebeveynliğe dair kitap önerileri
“Duygusal Zekâ” – Daniel Goleman Her ne kadar genel bir kitap gibi görünse de, ebeveynliğin temelinde yer alan duygusal okuryazarlık kavramını güçlü örneklerle anlatıyor.
“Anne Baba Lütfen Beni Anla” – Joanna Faber & Julie King“Anne Baba Lütfen Beni Anla” – Joanna Faber & Pozitif iletişim, duyguya alan açmak ve çatışmalarda bağ kurmak için çok pratik ve etkili yöntemler sunar.
Mindful Parenting: A Guide for Mental Health Practitioners “Ebeveynlikte Mindfulness” – Susan Bögels & Kathleen Restifo Farkındalıkla ebeveynlik yapmanın, hatalarla nasıl yüzleşileceğini ve ilişkiyi nasıl şefkatle onarabileceğinizi anlatır.
“Çocuğun Duygusal Dünyası” – Isabelle Filliozat: Çocukları dinlemenin, anlamanın ve tabii ki onlara saygı duymanın önemi… Psikoterapist Filliozat, bizi çocukların iç dünyasına götürüyor ve duyguları açık açık konuşmamız gerektiğine ikna ediyor
The Parenting Map– Shefali Tsabary Çocuk yetiştirmenin aslında ebeveynin kendi çocukluğunu fark etmesiyle başladığını savunur. Oldukça dönüştürücü bir kitaptır.
“Seninle Başlamadı” – Mark Wolynn Aile travmalarının kuşaklar arası aktarımıyla ilgili. Çocuklarımıza taşımak istemediğimiz yükleri fark etmek ve bırakmak isteyen her ebeveyn için önerilir.
Bu kitaplardan birini seçip yazıda önerdiğimiz gibi çocuğunuzla birlikte duygular üzerine konuşmak, onunla bağınızı bir adım ileri taşır. Unutmayın, birlikte okunan bir sayfa bile bir ömürlük güven oluşturabilir.
Kaynaklar:
- Emily Edlynn. What Is a Good Parent?
https://emilyedlynn.substack.com/p/what-is-a-good-parent - Jai Institute for Parenting. Can You Be a Perfect Parent?
https://www.jaiinstituteforparenting.com/can-you-be-a-perfect-parent - First Things First. There’s No Such Thing as a Perfect Parent
https://www.firstthingsfirst.org/first-things/theres-no-thing-perfect-parent - There’s No Such Thing as a Perfect Parent
https://www.healthline.com/health/parenting/theres-no-such-thing-as-a-perfect-parenthttps://www.healthline.com/health/parenApparently Parent. You Can’t Be a Perfect Parent (and That’s a Good Thing)
https://www.apparentlyparent.com/perfect-parent
İlginizi çekebilir: Lohusalıkla başa çıkma rehberi