Her kadının korunma yöntemi kendisine özel: Sizin için en doğru doğum kontrol yöntemi hangisi?

Her kadının yaşamında önemli karar anları var, çocuk sahibi olmaya karar vermek de o önemli anlardan biri… O önemli kararı alana kadar bir sürprizle karşılaşmamak için uygulanabilecek pek çok farklı doğum kontrol yöntemi bulunuyor. Size en uygun yöntemin hangisi olduğu yaşam tarzınıza, sağlık durumunuza ve arayışınıza göre değişebilir. Bu yazıda amacımız size uygun yönteme karar verebilmeniz için ipuçları sunmak. ⁽¹⁾

Genel olarak doğum kontrol yöntemleri modern ve geleneksel yöntemler olarak ikiye ayrılmaktadır. Yüksek koruma sağlayan modern yöntemler arasında doğum kontrol hapları, spiral, kondom gibi bariyer yöntemler ve kalıcı etkili cerrahi girişimler yer alıyor. Gebelik riski yüksek olan geleneksel yöntemler ise geri çekilme ve takvim metodunu yani gebe kalma olasılığının yüksek olduğu günlerde ilişkiye girilmemesini içeriyor. Geleneksel yöntemler %25 kadar yüksek gebelik riski taşıdıkları için güncel öneriler arasında yer almıyor. ⁽²⁾

Seçim yaparken dikkate alınan konular arasında her bir yöntemin etkililiği; günlük veya ilişki sırasında kullanılması ya da uzun süreler boyunca korunma sağlaması ve kısa bir süre içinde gebelik planlanıp planlanmaması yer alıyor. Bir yöntemin etkililiği, o yöntemi 1 yıl boyunca uygulayan 100 kadından kaçının korunduğuna yani gebe kalmadığına bakılarak değerlendirilir. Yani bir yöntem %99 etkilidir dendiğinde o yöntemi bir yıl süreyle kullanan 100 kadından 1’inin gebe kalırken, 99’unun gebe kalmadığı anlaşılıyor. ⁽¹⁾

Yüksek koruma sağlayan modern yöntemlere göz atacak olursak: ⁽²⁾

Doğum kontrol hapları: ^{(2, 3)}

• Düzgün şekilde kullanıldığında %100’e yakın koruma sağlar.
• Kadın vücudunda bulunan 2 hormon olan östrojen ve progesteronu içeren haplar yumurtlamayı durdurur, spermin yumurtaya ulaşmasını zorlaştırır ve sperm ile yumurta birleşse bile rahme yerleşmesini güçleştirir.
• Günlük olarak düzenli şekilde kullanılması gerekir. Menopoza kadar kullanılabilir.
• Avantajları arasında adetlerin düzenlenmesi, kanamanın ve ağrıların azalması; kanser oluşumunda azalma ve adet öncesi gerginlik gibi belirtilerde azalma yer alır.
• Cildi ve saçı güzelleştirir.
• Hap bırakıldığında hemen hamile kalınabilir.
• Ara kanama, bulantı gibi hafif ve geçici yan etkiler ilk aylarda görülebilir ve sonrasında azalır.
• Obez kadınlar ve sigara içen 35 yaşından büyük kadınlar için uygun değildir. Meme kanseri olan kadınların kullanmaması gerekir.

Minihaplar: ⁽³⁾

• Her gün aynı saatte alındığında %99’dan fazla etkilidir, ancak 3 saat gecikildiğinde etkisini kaybeder.
• Progesteron içeriğiyle rahim ağzındaki tıkacı kalınlaştırarak spermlerin geçmesini engeller.
• Östrojen kullanamayan kadınlar için uygundur.

Spiral (Bakırlı Spiraller, Hormonlu Spiraller): ⁽³⁾

• %100’e yakın koruma sağlar.
• Rahim içine doktorunuz tarafından yerleştirilir ve birleşen sperm ve yumurtanın rahim içine yerleşerek gebeliğe yol açmasını engeller, ayrıca rahim ağzındaki tıkacı kalınlaştırarak spermlerin geçmesini güçleştirir. Bir kez takıldıktan sonra herhangi bir yöntem düşünmeye gerek kalmaz.
• Tipine göre 3-10 yıl takılı kalabilir, ancak istendiğinde çıkartılarak gebe kalınabilir.
• İlk aylarda kanama düzensizlikleri, lekelenmeler olabilir. Eski tip spirallerde kanama artışı ve enfeksiyon görülebilir.
• Hormonlu spiraller ek avantaj olarak kanamalarda ve ağrıda azalma sağlar.

Prezervatif (Kondom, Kılıf): ^{(3, 4)}

• Düzgün kullanıldığında %98 etkilidir; ancak tipik kullanımda oran %82’ye düşer.
• Ereksiyondaki penise takılarak meninin vajinaya boşalmasını engeller. Ayrıca cinsel ilişkiyle bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlar.
• Sakıncaları cinsel ilişki sırasında kayması ve meninin dökülmesi; meni sızıntısını engellemek için ilişkiden hemen sonra penis yumuşamadan elle tutularak çıkartılmasının gerekmesi ve his azalmasına yol açabilmesidir.

En sık kullanılan ve bırakıldığında gebe kalınmasına olanak tanıyan yöntemler yukarıda yer alıyor, çocuk istemeyen kadınlar için uygun olan tüplerin bağlanması ise kalıcı etkili bir cerrahi işlem. ⁽³⁾ Sonuç olarak, %100’e yakın koruma sağlayan yöntemler doğum kontrol hapları ve rahim içi araç-sistemler olarak ön plana çıkıyor. ^(2-4) Ertesi gün hapı ise düzenli uygulanabilecek bir doğum kontrol yöntemi değil, ancak kaza olduğunda yani beklenmedik bir ilişki yaşandığında veya prezervatif kullanırken bir sorunla karşılaşıldığında uygulanabilecek acil bir önlem. ⁽⁵⁾

İstediğiniz zamanda istediğiniz kadar çocuk sahibi olmak için en önemli kararlardan biri olan doğru doğum kontrol yöntemi seçimi, sizin elinizde…

Kaynaklar:
1. https://www.nhs.uk/conditions/contraception/which-method-suits-me/
2. Demir C ve ark. Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu. 2012.
3. Your guide to contraception 2017.
4. Randolph ME, et al. Arch Sex Behav. 2007;36(6):844-8.
5. Kaunitz AM. Emergency contraception. https://www.uptodate.com/contents/emergency-contraception