Türkçe’ye ‘’eş bağımlı ilişki’’ olarak çevirebileceğimiz codependent ilişki, sağlıksız ve dengesiz bir ilişki türü olarak karşımıza çıkıyor. Bu ilişki türünde bir veren (caretaker) ve bir de alan (taker) bulunuyor. Sağlıklı ilişkilerde karşılıklı alma ve verme söz konusuyken bu ilişkide veren sürekli olarak alanın ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyuyor.
Veren, sürekli verici olmasından ötürü fiziksel ve duygusal sağlığını ihmal ediyor. Alan taraf ise bilinçli veya bilinçsiz olarak bu durumdan faydalanıyor. Bu dengesizlik, işlevsiz bir döngüye girilmesine yol açıyor. Peki, veren ve alan olmak tam anlamıyla ne ifade ediyor? Gelin, bu soruyu bugün birlikte cevaplandıralım.
Eş bağımlı ilişkide veren olmanın işaretleri
Veren kişi, codependent ilişkide bakım veren rolünü üstleniyor. Bu kişi, kendi ihtiyaçlarına ve isteklerine asla yeteri kadar zaman ve enerji harcayamıyor. Bu durumun arkasında ise verenin sürekli karşı tarafın fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılaması bulunuyor. Kısacası, alanın ‘’bakımı’’ yüzünden veren kendine vakit ayıramıyor.
Veren, diğer insanlarla buluştuğunda veya bireysel hobileriyle ilgilendiğinde suçluluk hissedebiliyor. Bu duygu, alanla yeteri kadar zaman geçirememe düşüncesinden kaynaklanıyor. Ayrıca, veren çabalarının alan tarafından fark edilmediğinde de fazlasıyla üzülüyor.
Veren taraf, genellikle alanı kontrol edebileceğini veya değiştirebileceğini düşünüyor. Bu doğrultuda, alanın davranışlarından, düşüncelerinden ve duygularından sorumlu olunduğu düşünülüyor.
Alanın onayı olmadığı zaman veren kendisini iyi hissetme konusunda zorlanabiliyor. Buna ek olarak, veren taraf ilişkinin kendisine nasıl hissettirdiğini de tam olarak kestiremiyor. Bir başka deyişle, sürekli başka birinin ihtiyaçları ve istekleri önceliklendirildiğinde kişisel duyguları tanımlamak zorlaşıyor.
Eş bağımlı ilişkide alan olmanın işaretleri
Alan taraf, bir sorun olduğu zaman genellikle vereni suçluyor. Bu kişiye bireysel olarak sorumluluk almaktan ziyade karşı tarafı suçlamak daha kolay geliyor.
Alan kişi, ne yaparsa yapsın verenin kendisini terk etmeyeceğini düşünüyor. Aynı zamanda, daha alan farkına varamadan ihtiyaçları veren tarafından hızlıca karşılanıyor. Bunlarla birlikte, özellikle zihinsel sağlık durumları doğrultusunda alan taraf veren tarafa sert ve ani çıkışlarda bulunabiliyor.
Eş bağımlı ilişkinin yaygın örnekleri
Eş bağımlı ilişki, günümüzde pek çok farklı bağ aracılığıyla kendisini gösteriyor:
- Ebeveynler: Codependent ilişki, özellikle uyuşturucu madde bağımlılığı olan ebeveyn ve çocuğu arasında gözlemleniyor. Aynı zamanda, duygusal istismara uğramış çocuklar ve ebeveynlerinin ilişkisi de bu türe örnek olabiliyor.
- Romantik partner: Bir kişinin katı bir rolü olduğuna inanarak romantik partnerinin ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılaması da codependent olarak değerlendiriliyor. Bu durum, özellikle geleneksel evlilik anlayışının benimsendiği romantik ilişkilerde gözlemleniyor. Bu anlayış, çoğu zaman ev işlerinin sadece kadının işi olduğunu ve erkeğin de eve para getirmekle yükümlü olduğunu öne sürüyor.
- Arkadaşlar: Yakın arkadaşlıklar ve iş arkadaşlıkları da codependent ilişki olabiliyor. Karşılıklı alma-verme dengesinin olmadığı arkadaşlık ilişkileri bu kategoride değerlendiriliyor.
- Akrabalar: Fiziksel veya psikolojik bir soruna sahip aile üyeleriyle onlara bakan üyeler arasındaki ilişki de codependent olabiliyor. Bu durum, genellikle kronik hastalıklar söz konusu olduğunda gözlemleniyor.
Eş bağımlı ilişki iyileştirilebilir mi?
Eş bağımlı ilişki, her iki taraf için de uzun vadede duygusal sorunlara yol açıyor. Bu durumlar arasında öz güvende ve öz saygıda düşüş, değişime uyum sağlamada zorluk, sınır çizememe ve tek başına karar verememe gibi problemler bulunuyor. Bu yüzden, her iki tarafın çabasıyla codependent ilişkinin iyileştirilmesi önem taşıyor.
Bu ilişki türünü iyileştirmek için mutlaka bir profesyonele başvurmak gerekiyor. Profesyonel destek, benliği keşfetmeyi, karşılıklı olarak özen göstermeyi ve beraber çalışmayı öğretebiliyor. Kısacası, codependent ilişkide iyileşmek mümkün ve bu süreçte yardım almak da atılacak en önemli adım.
İlginizi çekebilir: Daha güçlü bir ilişki için ipuçları