Çocuklar gelişim evrelerinde çeşitli korkular geliştirirler. Her yaş döneminin kendine özgü korkuları vardır. 9 aylık bebek anne babası dışındaki yabancılardan, 2 yaşındaki çocuk tuvalet deliğinin kendisini yutmasından, 4 yaşındaki çocuk canavarlardan, 12 yaşındaki ergen adet olmaktan,18 yaşındaki genç üniversite sınavından korkabilir.
Genel kanının aksine korkmak son derece sağlıklı bir duygudur. Çocuklar korkuları aracılığıyla çevrelerine uyum sağlamayı, meseleleriyle baş etmeyi, tehlikelerden kaçınmayı öğrenirler.
Çocuklarda En Sık Karşılaşılan Korkular
– Aileden ayrılmak ve ayrı kalmak
– Diğer çocuklarla ve yetişkinlerle iletişime geçmek
– Fiziksel tehlikeler (yüzmek, bisiklete binmek… vs.)
– Çevre ve doğayla ilgili korkular ( hayvanlar, böcekler…vs.)
– Medikal süreçle ilgili korkular ( doktor, hemşire, aşı, dişçi …vs.)
– Bilinmeyenle ilgili korkular ( ölüm, karanlık, Tanrı, dinler…vs.)
– Hayali süreçlerle ilgili korkular (canavarlar, zombiler…vs.)
Ebeveynler Çocuklarına Nasıl Destek Olabilir?
1. Çocuğunuzun korkularını dinleyin. Korkularını anladığınızı, ona saygı duyduğunuzu ve onu ciddiye aldığınızı hissettirin.
2. Çocuğun duygularını ve yaşadıklarını küçümsemeyin, alay etmeyin, yargılamayın.
3. Korkular bilgi eksikliğinden kaynaklanır, çocuğunuzu bilgilendirin. Kitaplardan, videolardan, dergilerden, somut ve bilimsel verilerden yararlanın. Bilgi güçtür ve çocuğa duygularını kontrol edebildiği hissini verir.
4. Korkusunu tarif etmesini ve kendisini ifade etmesini sağlayın.
5. Çocuğunuzun korkusu her ne olursa olsun güvende olduğunuzu ve güvenlik için tüm tedbirleri aldığınızı belirtin.
6. Çocuğunuzun dünyayı yeni tanıdığını ve ebeveyninin deneyimine ihtiyaç duyduğunu unutmayın.
7. Çocuğunuzun korkularını çizmesini sağlayabilirsiniz. Çizdiği resme nasıl bir isim vermek istediğini, resimde ne anlatmak istediğini, resmi daha komik hale getirmek için neler yapılabileceğini sorabilirsiniz.
8. İkincil kazançların var olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
9. Çocuğunuzla konuşurken onun dilinden konuşun ve ihtiyacı olandan fazlasını aktarmayın.
10. Korkunun nereden kaynaklanabileceğini düşünüp, araştırın.
11. Duygularını haklı kılın. Çocuğunuza şöyle bir örnek verebilirsiniz: ‘Ben de böceklerden korkuyordum, bu yöntemi uygulayarak korkumu yendim’.
12. Çocuklara izletilen filmlerin, okunan kitapların, oyunların içeriklerine dikkat edin.
13. Korkuyla, beraber mücadele edin. (Odaya fosforlu ışıklar, başucu lambaları koymak gibi.)
14. Aşırı koruyucu tutumla çocukların ilgilerini ve meraklarını köreltmemek için özen gösterin.
15. Korkular konusunda çocuğa model olmaya çalışın.
16. Çözümü çocuğunuzun bulmasına olanak sağlayın. Ona “Senin daha az korkmana nasıl yardımcı olabilirim?” diye sorabilirsiniz.
17. Çocuğunuzun cesur olduğu durumlarda onu övgüde bulunun, ama abartıya kaçmamaya özen gösterin.
18. Empati kurmanın, anlayışlı ve sabırlı olmanın önemini hatırlayın.
19. Fiziksel aktivitenin ve ritmik aktivitenin çocukları rahatlattığı bilinmektedir. Çocuğunuzu aktiviteye yönlendirin. Hamakta sallanmak, trampolinde zıplamak, koşmak, kumla oynamak, yoga hareketleri yapmak gibi sakin ve ritmik hareketler çocukların kendi duygu durumlarını düzenleyecek ve sakinleştirecek etkinliklerdir.
20. Oyunda canlandırma, rol oynama tekniklerini kullanabilirsiniz. Bu teatral oyun sayesinde çocuğunuz, korkusunu dışa vuracaktır. Korkuyu yenmek için korku uyandıran figürün rolüne girerek oyun oynayabilirsiniz. Oyuna vahşi yaratıkları dahil ederek, onların taklitlerini beraber yapabilirsiniz.
İlgili yazı: Çocuğunuzun korkularına “Şekil Verin”
21. Çocuğunuzla birlikte hikaye oluşturabilirsiniz. “Maviş sudan korkuyor ama havuzda arkadaşlarıyla oynamayı gerçekten çok istiyor. Sence sudan korkmamak için ne yapabilir?” gibi.
22. Bir rutin oluşturun. Rutin çocuğunuzu rahatlatacaktır ve kendisini güvende hissettirecektir.
23. Adım adım ‘Korkularla mücadele planı’ oluşturun ve çocuğunuzu küçük adımlarla yüreklendirin. (Bir aile dostunuza onu 10 dakika bırakabilir, tek başına 20 dakika oynamasını hedef belirleyebilir, ilk adım olarak salona daha yakın olan mutfağa gitmesini sonrasında ise geri gelip daha uzak olan tuvalete gitmesini planlayabilirsiniz.)
24. Duygu termometresi oluşturabilirsiniz ve kaygısını, korkusunu derecelendirmesini isteyebilirsiniz.
25. Çocuklarınızın korkularını anladığınızı ifade eden cümleler kurun “Anladığım kadarıyla gerçekten çok korkmuşsun”, “Yüzüne su gelmesinden gerçekten hiç hoşlanmıyorsun. Su tüm vücudunu ıslatacak sanıyorsun. Bu gerçekten çok korkutucu.” gibi.
26. Çocuğun korkularıyla ilgili çarpık mesajlar vermeyin. “Bir bakayım, canavar var mıymış, yok muymuş”, “Eğer iyi bir çocuk olursan canavarlar seni ziyaret etmeyecektir.” gibi söylemlerden kaçının.
27. Sakinleştirici, rahatlatıcı, huzur veren bir uyku ortamı sağlayın.
28. Daha büyük meseleleri gözden kaçırmayın. Korkuların altında yatan ve çocuğu derinden etkileyen diğer muhtemel süreçleri gözden geçirin; boşanma, kardeş doğumu, cinsel istismar, okula başlama …vb.
29. Hayaller kurarak korkularını anlatmasını sağlayın. ‘Bu korkuyu zihninde yarattığın için, onu ancak zihninde yarattığın bir şeyle yenebilirsin. Mesela; bu spreyi sıktığında seni koruyacak bir koruma kalkanı enerjisi yayılsın.’ Bu tarz hayal gücü kullandığınız tekniklerde, bunun gerçeküstü olduğu ve hayalin bir parçası olduğunu mutlaka belirtin ve zihninde yarattığı şeyi zihninde yarattığı başka bir şeyle çözebileceği mesajını verin.
30. Konuyla ilgili çocuğun yaşına uygun öykü kitapları okuyun.
Çocuğunuzun korkuları, onun işlevselliğini ve hayat kalitesini bozacak durumdaysa mutlaka bir uzmana danışmanızı öneririm.
Korkularıyla baş edebilen çocuklar yetiştirmek dileğiyle…