Ahlaki değerler ve iyilik anlayışı doğuştan geliyor olabilir

Ahlaki değerler ve iyilik anlayışı doğuştan geliyor olabilir mi? Bu konu insanlığın yüzyıllardır sorduğu bir soru aslında… Felsefecilerin bir kısmı doğduğumuzda beynimizin “boş bir levha” olduğunu, erdem ve ahlaki değerlerin çevreden öğrenilenlerle oluştuğunu iddia ediyordu. Kimisi ise doğuştan gelen değerlerimiz olduğunu, yani ahlak anlayışının genetik olabileceğini düşünüyordu. Son birkaç yıldır yayınlanan bilimsel çalışmalar, bebek psikolojisine ışık tutarak ahlaki değerlerin doğuştan geliyor olabileceğini gösterdi.

Bu çalışmaların en meşhur olanlarından biri Yale Üniversitesi Çocuk Bilişsel Kavrama Merkezi’nden bir grup bilim insanının araştırması. Birkaç yıl önce yayınlanan ve büyük bir etki yaratan araştırmanın çıkış noktası şuydu: “İnsanlarda iyilik ve ahlak doğuştan gelen özellikler midir? Yoksa iyi ve kötü olmayı tamamen çevremizden mi öğreniriz?”

Çalışmada, henüz 1 yaşını doldurmamış bir grup bebeğe peluş hayvanlarla gerçekleştirilen bir çeşit kukla oyunu izletildi. Bir oyuncak kutusunu açmaya ve içindeki oyuncağı almaya çalışan bir peluş kaplana, sarı tişörtlü bir kukla köpek yardımcı oluyor. Beraber kapağı kaldıran ikili oyuncağı alıyor, daha sonra da birbirlerine sarılıyorlar. Öte yandan, kaplan kutuyu tekrar açmaya çalışırken mavi tişörtlü bir köpek gelip kutunun üzerine oturarak açılmasını engelliyor.

İyi ve kötü davranışın çok basit ve bebeklerin ilgisini çekecek bir sembolle ayrıştırıldığı bu çalışmanın sonunda, bebeklere mavi ve sarı tişörtlü köpekler gösterildiğinde yüzde sekseni “iyi köpeği” seçiyor. El-kol koordinasyonu tam gelişmemiş bebekler bile sarı tişörtlü köpeğe uzun uzun bakarak tercihlerini belli ediyorlar.

Yale Üniversitesi’nden, bebek davranışları üzerine kitap yazan Paul Bloom bebeklerin henüz konuşmaya ve yürümeye başlamadan önce başkalarının davranışlarını iyi ve kötü olarak değerlendirebildiklerini söylüyor. Bloom’a göre bunun nedeni doğduğumuzda beynimizin boş bir levha olmaması… Aksine, insan beyninin doğuştan sağlam bir yargı sistemine sahip olduğu iddia ediliyor.

Yale’deki bu bebek araştırmalar sonucu değiştirebilecek etkenleri farklılaştırarak benzer testleri defalarca deneyip aynı sonuca ulaştı. Örneğin, sarı rengin bebeklerde etkili olabileceğini düşünerek köpeklerin tişört renklerini ya da kuklaların şeklini değiştirdi, hikayeleri farklılaştırdı. Sonuç olarak, bebekler çoğunlukla hep iyi olan tarafa sempati duyduklarını gösterdiler. Dolayısıyla her insanın özünde iyi ve ahlaklı doğduğunu varsaymak çok da yanlış olmaz.

Kaynak
CNN
Medical Express

İlginizi çekebilir: Bilim anne ile bebek arasındaki özel bağı kanıtlıyor