Aftoz ülser olarak da bilinen ağız yaraları genelde ağzınızın içindeki yumuşak dokuların üzerinde ya da diş etlerinizin dip kısımlarında gelişen küçük, yüzeysel yaralardır. Uçuğun aksine ağız yarası dudağınızın üzerinde çıkmaz ve bulaşıcı değillerdir. Acı verici olabilir, yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilirler.
Çoğu ağız yarası kendiliğinden bir-iki haftada geçer. Normalden büyük ya da acı verici ağız yaranız olduğunu düşünüyorsanız veya ağız yaralarınız geçmiyorsa doktora ya da dişçiye görünmeniz gerekmektedir.
Ağız yarasının belirtileri
Ağız yaraları çoğunlukla beyaz ya da sarı bir orta noktaya sahip, etrafı kırmızı daire ya da oval şeklinde yaralardır. Ağzınızın içinde, dilinizin altında, yanaklarınızın veya dudaklarınızın iç kısmında, diş etlerinizin dip kısmında ve yumuşak damağınızda ortaya çıkarlar. Yaraların oluşmasından birkaç gün önce bir sızlama ya da yanma hissi hissedebilirsiniz.
Üç çeşit ağız yarası vardır: minör ağız yarası, majör ağız yarası ve herpetiform yaralar.
Minör ağız yaraları
Minör ağız yaraları en yaygın olanlarıdır:
- Genelde küçüktür;
- Etrafı kırmızı bir oval şeklindedir;
- Bir-iki haftada iz bırakmadan geçer.
Majör ağız yaraları
Majör ağız yaraları daha ender görülür:
- Minör ağız yaralarına göre daha büyük ve daha derindir;
- Genelde belirgin hatlara sahip, daire şeklinde olsalar da çok büyük olduklarında belirsiz hatlara da sahip olabilirler;
- Son derece sancılı olabilirler;
- İyileşmeleri altı haftayı bulabilir ve iz bırakabilirler.
Herpetiform ağız yaraları
Herpetiform ağız yaraları pek yaygın değildir ve genelde yaşlanınca ortaya çıkarlar. Bu tür ağız yaraları:
- İğne ucu büyüklüğündedir;
- 10-100 yara kümesi halinde ortaya çıkarlar ve tek bir büyük ülsere dönüşebilirler;
- Belirsiz hatlara sahiptir;
- Bir-iki hafta içinde iz bırakmadan geçerler.
Ne zaman doktora gitmeli
Aşağıdaki durumları yaşıyorsanız doktora görünmenizde fayda var:
- Normalden büyük ağız yaraları;
- Biri bitmeden diğeri başlayan yaralar;
- İki haftadan uzun süren yaralar;
- Dudak çizgisine kadar büyüyen yaralar;
- Basit önlemlerle kontrol edilemeyen acı;
- Yeme-içmede aşırı güçlük;
- Yaraların beraberinde yüksek ateş.
Ağız yarası neden olur?
Çoğu ağız yarasının tam olarak sebebi bilinmemektedir. Stres ya da doku zedelenmesinin basit ağız yaralarının sebebi olabileceği düşünülmektedir. Bazı besinler de – örneğin limon, portakal, ananas, elma, incir, domates ve çilek gibi asidik meyve ve sebzeler – ağız yaralarını tetikleyebilir ya da var olan ağız yarasını kötüleştirebilir. Bazen de keskin bir diş yüzeyi ya da diş teli, yanlış takılmış takma dişler gibi diş ürünleri ağız yaralarına sebep olabilmektedir.
Büyük ağız yaralarının altında sağlıkla ilgili birtakım sıkıntılar yatıyor olabilir. Örneğin bağışıklık sisteminin bozulması; B-12 vitamini, çinko, folik asit, demir eksikliği gibi beslenme sorunları; çölyak hastalığı ya da kron hastalığı gibi mide-bağırsak kanalı hastalıkları bu sebepler arasında sayılabilir.
Ağız yarası nasıl geçer?
Ağız yarasının acısı genelde birkaç günde geçer; yaranın kendisi de herhangi bir tedavi gerektirmeksizin bir-iki haftada iyileşir. Dental lazer yöntemiyle tedavi edilen ağız yaralarında belirtilerinden anında kurtulunabilir.
İlginizi çekebilir: Uçuk nasıl geçer?
Ağız yarası için basit tedavi yöntemleri
Reçetesiz satılan ilaçlar ya da aft bantları
Genelde jel ya da macun formunda olan, reçetesiz satılan bu ilaçları doğruca ağız yarasının üzerine uygulayabilirsiniz. Bu sayede ülserin baharatlı ya da asidik bir yiyecek nedeniyle tahriş olmasını engellemiş olursunuz. Ayrıca ağız yaralarının üzerine eczanelerde satılan aft bantlarından da yapıştırabilirsiniz. Aft bantları ağzın içinde yapışacak şekilde tasarlanmıştır ve ülseri tahriş olmaktan korur.
Ağız gargarası ilaçları
Eczaneden alacağınız bir gargarayla yaralı bölgeyi temizleyebilir ve acıyı hafifletebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken, enfeksiyonu önleyecek ve ağzın içini uyuşturacak antiseptik özelliklere sahip bir ağız gargarası seçmektir.
Tuzlu su gargarası
Eczaneden alacağınız ilaçlara doğal bir alternatif arıyorsanız, tuzlu su ile gargara yapabilirsiniz.
Diş temizliği için yumuşak bir diş fırçası kullanmak
Ağız yarasına daha fazla zarar vermemek için ağzınıza özen göstermek iyileşme sürecini hızlandırabilir. Yumuşak bir diş fırçası ağız yaralarını tahriş etmenin önüne geçer. Dişleri ve diş etlerini temiz tutarak iyi bir ağız hijyenine sahip olmak da ülserin enfeksiyon kapmasını engeller.
B-12 takviyesi
B-12 takviyesi beynin ve sinir sisteminin normal işleyişine destek olur ve alyuvar üretiminde önemli bir role sahiptir. Yapılan bir araştırmaya göre B-12 vitamini takviyesi almak ağız yaralarının acısını ve sayısını azaltabilmektedir.
Ballı papatya çayı içmek
Papatya ve bal eski çağlardan beri sağlıkla ilgili pek çok durumda kullanılagelmiştir. Acıyı ve iltihabı azaltarak ağız yaralarını iyileştirdiği de söylenir. Öte yandan ağız yarası tedavisi konusunda bilimsel kanıtlar sınırlıdır, bu nedenle ilaç tedavisinin yerine kullanılmaması gerekmektedir. Balın antiseptik özellikleri olduğu için doğrudan yaranın üzerine uygulayabileceğiniz gibi papatya çayı içerek de baldan faydalanabilirsiniz; lakin çayı soğutarak içmeniz gereklidir. Papatyanın da iltihap önleyici etkisi olduğu için soğutulmuş papatya çayı içmek, gargara yapmak ya da poşet çayı ılık suyla ıslatarak yaranın üzerine sürmek gibi yöntemler uygulanabilir.
Bazı yiyeceklerden uzak durmak
Çok baharatlı ya da asidik yiyecekler ağız yaralarını tahriş edebilir ve iyileşmesini yavaşlatabilir. Ayrıca sıcak içecekler, keskin kenarlı yiyecekler de rahatsızlık verebilir.
Aloe vera
Aloe vera jelleri doğrudan yaranın üzerine sürerek tahrişi yumuşatabilir, acıyı ve iltihabı azaltabilirsiniz. Her ne kadar bu konuda sınırlı sayıda bilimsel kanıt olsa da sağlık açısından sakıncası olmayan bir yöntem olduğu için denemekte fayda var.
Ağzı uyuşturmak
Küçük buz parçaları kullanarak ağzınızı uyuşturabilir, rahatsızlığınızı hafifletebilirsiniz. Yalnız, yarayla doğrudan temas ettirmeden önce buz parçacığının yüzeyini hafifçe eritmeniz gerekmektedir.
Karanfil yağı
Karanfil yağı eski çağlardan beri acıyı azaltmak için kullanılır. İlk olarak tuzlu su ya da normal suyla gargara yaparak ağzınızı temizledikten sonra karanfil yağına batırılmış bir pamuğu yaranızın üzerine uygulayabilir ve acıyı hafifletebilirsiniz.