Yeme bozukluklarıyla mücadele edenler paylaşıyor: İlham veren TED konuşmaları

Bu sayfayı ve bloğumda paylaştıklarımı okuyanlarınız yazılarımın hemen her zaman bir şekilde yeme bozukluklarına dokunduğunu fark etmiştir. İşin aslı, uzun zamandır anoreksiya nervoza ve sağlıklı beslenme takıntısıyla mücadele eden biri olarak tahammül edemediğim hisleri ve zihnimdeki zehirli sesleri bastırarak değil ama paylaşarak susturmak için blog tutmaya başlamıştım. Yaklaşık bir senedir ise başta yeme bozuklukları yaşayanlar olmak üzere daha fazla insana ulaşmak için uplifers.com’da yazıyorum. Buradaki yazıları okuyup benimle iletişime geçenleriniz oluyor; yazışıyoruz ve paylaşıyoruz. Duygularımızı, yaşadığımız güçlükleri, sıkıntılarımızı ve elbette umutlarımızı. İnanmaktan vazgeçmeyelim diyoruz birbirimize aslında her sözümüzle…

Yazılarımda mutlaka okumuş ya da izlemiş olduğum çoğu yabancı kaynaklara (kitaplar, makaleler ve videolara) atıf yapıyor, bu kaynaklardan derlediğim/hazırladığım içeriklerde yeme bozuklukları üzerine yapılan güncel araştırmaları ele almaya çalışıyorum.
Yeme bozuklukları hakkında okumalar ve araştırmalar yapmaya başlayalı iki seneyi geçiyor. Kendime umut olmak ve hastalığım konusunda bilgilenmek amacıyla giriştiğim bu çaba sırasında inanılmaz blogger’lar, beslenme uzmanları, yeme bozukluklarıyla mücadele edenlere yardımcı internet siteleri ve gerçek anlatılar keşfettim.

Keşiflerimden biri de TEDTalks platformu oldu. Yazıma devam etmeden önce kısa bir parantez açarak duymayanlarınız için bu oluşum hakkında kısaca bilgi vermek istiyorum.

“Technology, Entertainment and Design” (Teknoloji, Eğlence ve Tasarım) konularındaki konferanslar dizisi olarak TED Konuşmaları ilk kez 1984 yılında yapılıyor. 1990 yılından beri düzenli olarak dünyanın dört bir yanında yapılan TED Konuşmaları, kapsamını genişleterek aklınıza gelebilecek hemen her konuda bir ideali, paylaşmaya değer bir başarısı ya da hayali olan kişilerin konuşma yaptığı bir alana dönüşüyor.

TED Konuşmalarının mottosu ise, “Ideas Worth Spreading” yani “Paylaşmaya Değer Fikirler”

TED Konuşmaları’ndan üniversite yıllarımdan bu yana haberdardım ama yeme bozuklukları, beden algısı, kaygı bozukluğu gibi konularda yapılan konuşmaları merak edip izlemediğimi yeni fark ettim. Ve bundan yaklaşık iki sene önce TEDTalks’un internet sitesindeki arama butonuna ilk defa “anorexia” kelimesini girdim. Catherine Pawley’nin 2017 yılında yaptığı konuşmayla karşılaştım. Catherine kendini “evlat, kardeş, arkadaş, sevgili ve iyileşmekte olan bir anoreksik,” olarak tanımlıyordu. Benim için bu konuşmayı sonuna kadar izlemek zordu ama yapmam gereken bir şeydi.

Bilgisayarımın ekranını kapadığımda, “Seni çok iyi anlıyorum, Catherine” desem de onun kendisine, hayatına ve sevdiklerine bu kadar zarar verdiğini görünce öfkelenmeden duramamıştım, içten içe aynı öfkeyi kendime yönelttiğimin de farkındaydım elbette.
Catherine’in konuşmasının ve konu hakkındaki diğer konuşmaların Türkçe altyazısı olup olmadığı sorusu aklıma düştü birden.

Öyle ya, bu konuşmaların çoğu İngilizceydi; bazı TED videolarının Türkçe altyazıyla izlenebildiğini biliyordum –bu, çevirmenlerin de işin içine dâhil olduğunu gösteriyordu. (Mütercim Tercümanlık mezunu olarak TED videolarının çeviri sürecini daha önce merak etmemiş olmama hayıflanmadım değil!) Catherine’in konuşması Türkçe altyazıyla izlenemiyordu. O an bunun İngilizce bilmeyen ama bu hastalıkları yaşayan ya da yakın çevresinde yeme bozukluğu olan insanlar için büyük bir engel, bir dil bariyeri oluşturduğunu düşündüm.

TED Talks için kurulmuş gönüllü çevirmenler platformu vardı. Hemen Türkçe çevirmenler arasına katıldım ve o günden beri yeme bozuklukları başta olmak üzere çeşitli konulardaki konuşmaları dilimize çeviriyorum. Müthiş bir deneyim. Bu uzunca parantezi kapatıyor ve TEDTalks’ta yeme bozuklukları üzerine Türkçe altyazılarıyla izleyebileceğiniz bazı videoları paylaşmak istiyorum.

Anoreksinin Ardından – Hayat mısır gevreklerinizi tartmakla harcanmayacak kadar kısa

Catherine Pawley, 2017 yılında düzenlenen bir TEDx konferansında anoreksiya nervozayla olan geçmişini anlatıyor. Pawley’nin yaşadıklarını öğrenince anoreksiya nervozadan iyileşmek için çetin bir mücadele vermek gerektiğini ama bu mücadeleyi kazanmanın imkânsız olmadığını bir kez daha anlıyoruz. Pawley, “Acı, gözyaşı, kabullenme ve keşif dolu bir yolculuk bu,” diyerek başladığı konuşmasında, hapsolduğu kurallar kitabını yırtıp atmaya karar vermesiyle asıl iyileşme yoluna girdiğini söylüyor:
“Tam olarak ne zamandı bilmiyorum. Ama sayısız terapiden, ruhsal arayışlarım ve aldığım birkaç kilodan sonra tedavime tam anlamıyla sarıldım. İyileşmeye giden yolda, ben kurallar kitabımı yırtıp attım. Her hareketimi yöneten kurallar kitabını. Kontrolün bende olduğunu, güvende olduğumu hissettiren kurallar. Zayıflamamın, saçlarımın dökülmesinin, kemiklerimin incelmesinin nedeni. Beni yavaş yavaş öldüren kurallar.”

Yeme bozukluklarıyla ilgili tüm bildiklerimiz

Dr. Laura Hill’in konuşmasını çoğunlukla bilimsel bulgulardan ve yaptığı araştırmalardan bahsettiği için takip etmek biraz zor olmuştu ve Catherine’i dinlerken hissettiğim yakınlığı yakalayamamıştım ama Hill’in hastaların zihninde duyduğu “anoreksik ses”e yaptığı vurgu ve bunu izleyiciye hissettirmek için dinlettiği karmaşık, boğucu sesler ilgimi çekmişti. Hill, temel olarak, yeme bozukluğu yaşayanların normalde diğer birçok insanın yemek yedikten sonra hissettiği sakinlik, mutluluk ve memnuniyet hislerinden nasıl farklı deneyimler yaşadığını anlatıyor. Korku, panik, kaygı… Hill, anoreksiya nervoza rahatsızlığına hastaların zihnindeki sesten, yani içeriden bir bakış açısıyla yaklaşıyor ve onlara yardımcı olabilecek bir tedavi şeklini açıklıyor.

“Yeme bozukluğu olmayan biri kızarmış ekmeğini ve üzerine sürdüğü reçeli keyifle yer, önündeki yiyeceklerin keyfini çıkarır ve lezzetlerinin farkına varır. Ama yeme bozukluğu olan biri, anoreksiya gibi örneğin, bu kişiler yediğinden inanılmaz bir kaygı duyar, düşünceleri büyük bir rahatsızlık verir ve ses duyarlar.”

Acıyla yüzleşin ve özgür kalın

Amy Dalton, uzun yıllar mücadele ettiği yeme bozukluklarından, uyuşturucu ve alkol bağımlılığından nasıl kurtulduğunu, sonrasında kendisi gibi insanlara yardımcı olarak amacını yeniden nasıl keşfettiğini son derece samimi bir dille anlatıyor. Hepimiz acılarımızla farklı yöntemler kullanarak baş etmeye çalışırız, öyle değil mi? Ama muhtemelen en fazla yararı dokunacak yola girmeye çekiniriz: Acılarla yüzleşmek. Bize rahatsızlık veren hisleri bastırmamak ama onları dinlemek, duymak, çözmeye çalışmak ve onlarla birlikte iyileşmek. Dalton da tam olarak bunu yaptığını anlatıyor.
“…hiçbirimiz acı veren hislerle yüzleşmek istemeyiz. Büyük üzüntüler, keder, utanç ve korku. Hepsinden kaçarız. …ne zaman ki bu acıyı açık eder ve yüzeye çıkmasına izin veririz, ne zaman ki korkuların üzerine gideriz, ancak o zaman iyileşmeye ve belki hayattan keyif almaya başlarız.”

Farkındalık ve iyileşme

Son olarak, doğrudan yeme bozukluğu hakkında olmasa da yaşadığı kaygı bozukluğunu ve depresyonu farkındalıkla ve duygularının serbest kalmasına izin vererek yenen cesaretli bir kadından bahsetmek istiyorum. Shannon Paige.

Paige, rahim ağzı kanseri olduğunu öğreniyor, kanseri yeniyor ama sonrasında kendini derin bir boşluk ve amaçsızlık içinde buluyor.
“Depresyon, yeni sabaha uyanma istediğinizi çaldığı gibi başka şeyleri de alıp götürebilir: İçten gülümsemeleriniz, ilişki kurma becerileriniz, geleceğe dair umutlarınız. …depresyon zordur. Depresyon berbattır. Depresyon zalimdir.”

Shannon için depresyonla mücadele en az kanserle mücadele kadar çetin geçmiş. Kurtarıcısı ise yoga olmuş. Anlattığına göre, yoga tek başına onu hapsolduğu cendereden çekip çıkaramamış ama farkındalık kazandırarak bedenini yeniden duyumsamasını, böylece düşünüş şeklini değiştirebilmesini ve yaşamında yeniden güç, istikrar ve hafifliğe kavuşmasını sağlamış.

TEDTalks’taki bu konuşmaların hepsi ilham veriyor. İyileşmek için. Umut etmeye, inanmaya devam etmek için. Yeme bozuklukları, depresyon, kaygı, endişe… Bunlar çoğu zaman yaşamımızı elimizden çalan suçlular. Ama bize ait olanı, hayatımızı, onlardan geri almamız mümkün. Hepimizin mücadele şekli farklı olsa da hiç değişmeyen bir şey var: Her zaman mutlu, neşeli olamayız; hüzün, karamsarlık, korku gibi duygular da hayatın gerçekleri. Önemli olan bu hislerin elinde paramparça olmadan, kolumuz kanadımız kırılmadan onlarla yüzleşmek ve şefkatle, anlayışla “artık gitme vaktiniz geldi,” diyebilmek.

Kaynaklar:
TEDTalks konuşmalarını izleyebileceğiniz internet sitesi: https://www.ted.com/talks
Shannon Paige’in internet sitesi: https://www.shannonpaigeyoga.com/home
Dr. Laura Hill’in 2017 yılında kaydettiği bir podcast’i aşağıdaki bağlantıdan dinleyebilirsiniz: https://www.edcatalogue.com/episode-52-dr-laura-hill-brain-based-approach-eating-disorders-treatment/

İlginizi çekebilir: Anoreksiya nervozadan tam anlamıyla kurtulmak mümkün mü?