Vücudunuzun onlara ihtiyacı var: Yeterince amino asit alıyor musunuz?

Hemen hemen çoğumuzun bildiği gibi amino asitler, insan vücudunda önemli bir rol oynamaktadır ve proteinlerin temel yapıtaşıdır. Amino asitler, peptit ve proteinlerin vazgeçilmez bileşenleridir. 20 tane amino asit, insanın hayatını sürdürmesinde elzemdir. Çünkü insan vücudunun işlevlerini sürdürmesinde gereklidir:

• hormon üretimi
• kas yapısı
• sinir sistemi
• organların çalışması
• hücresel fonksiyon

Amino asitler yetersizse, protein sentezi durur. Bilim insanları amino asitleri çeşitli özelliklerine göre gruplara ayırmıştır. Bazı amino asitler vücutta üretilmezler, diyet ile insanların besin kaynaklarından almaları gerekir.

Esansiyel amino asitleri içeren gıdalara, tam proteinler denmektedir. Tam protein kaynakları et, deniz gıdaları, kümes hayvanlarından gıdalar, yumurta, süt ürünleridir. Soya, kinoa, karabuğday tüm esansiyel amino asitleri içeren bitki-kökenli gıdalar ve tam protein kaynaklarıdır. Diğer bitki-kökenli protein kaynakları örneğin, fasulye, sert kabuklu çerezler yetersiz proteinler olarak tanımlanmaktadır.

Protein gereksinimi diyetteki amino asit dengesizliğine bağlı olarak gelişir. Amino asit dengesizliği diyette bir ya da daha fazla amino asitin miktarının çok düşük olmasından kaynaklanır. Böylece, proteinin vücutta kullanımı azalır. Bitkisel proteinlerin biyolojik değeri, hayvansal proteinlerden daha düşük olduğundan gereksinimi karşılamak için amino asitleri yönünden birbirini tamamlayan yiyeceklerin diyette beraber kullanılması veya yetersiz olan amino asitin diyete doğrudan ilave edilmesi gerekir. İnsanı sağlıklı olarak besleyebilmek için bütün fizyolojik gereksinimlerini karşılayacak miktar ve bileşimde bir diyet vermek gerekir.

Hangi amino asidi hangi gıdalardan alabilirsiniz?

• Histidin: Soya proteini, yumurta, parmesan, susam, yer fıstığı
• İsolösin: Yumurta, soya proteini, tofu, beyaz balık, domuz eti, parmesan
• Lösin: Yumurta, soya proteini, beyaz balık, parmesan, susam
• Lisin: Yumurta, soya proteini, beyaz balık, parmesan, gümüş balığı
• Metionin: Yumurta, beyaz balık, susam, gümüş balığı, soya proteini
• Sistein: Yumurta, soya proteini, susam, hardal tohumu, yer fıstığı
• Fenilalanin: Yumurta, soya proteini, yer fıstığı, susam, beyaz balık
• Tirosin: Soya proteini, yumurta, parmesan, yer fıstığı, susam
• Treonin: Yumurta, soya proteini, beyaz balık, gümüş balığı, susam
• Triptofan: Soya proteini, susam, yumurta, chia tohumu
• Valin: Yumurta, soya proteini, parmesan, susam, et

Referanslar:
1.Tessari P et al. Essential amino acids: master regulators of nutrition and environmental footprint? Sci Rep. 2016; 6: 26074.
2.Wu G. Amino acids: metabolism, functions, and nutrition. Amino Acids. 2009 May;37(1):1-17. doi: 10.1007/s00726-009-0269-0. Epub 2009 Mar 20.
3.Ananieva E. Targeting amino acid metabolism in cancer growth and anti-tumor immune response. World J Biol Chem. 2015 Nov 26; 6(4): 281–289.
4.https://aminoacidsguide.com/ Erişim tarihi: 31.05.2019.
5.Ünver B. Diyetin amino asit dengesizliği ve beslenme yönünden önemi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 1988; 17 (1): 131-139.
6.https://www.healthline.com/nutrition/essential-amino-acids#benefits-of-supplements Erişim tarihi: 01.06.2019.

İlginizi çekebilir: Biyoaktif peptitler gıda olarak mı alınmalı, kapsül formunda mı?