Ice Bucket Challenge: Baştan aşağı buzlu su dökmenin ardındaki psikolojik nedenler

ALS hastalığına dikkat çekmek amacıyla yapılan ve sosyal medyada büyük yankı uyandıran ‘’Ice Bucket Challenge’’ videolarından en az birini izlemiş, ya da size meydan okuyan arkadaşınız aracılığıyla bu akımın içinde bir şekilde yer almış olabilirsiniz.

Yalnızca bir gecede hızla tüm dünyaya yayılan bu akımın nasıl popüler olduğu merak konusu olsa da, hastalığa dikkat çektiği ve büyük yankı uyandırdığı ortada.
Eğer psikolojiyle ilgili bir mesleğiniz varsa ya da davranış değişimi ile ilgili teorilere aşinaysanız, bu trendin bir anda nasıl yayıldığı ve viral hale geldiği sizin için anlaşılabilir olmalı.
Uplifers olarak, psikoloji teorileriyle insan davranışlarındaki değişimi ve ‘’Ice Bucket Challenge’’ın neden bir anda bu kadar populer hale geldiğini sizle için inceledik;

1. Eğlenme isteği

Birinin kafasından aşağı bir kova buzlu suyu dökmesini izlemek ve bunu başkalarına yaşatmak oldukça eğlenceli. Farklı insanların farklı reaksiyonları oldukça merak uyandırıcı. Ayrıca uygulaması oldukça basit ve sosyoekonomik düzeye, coğrafi koşullara ya da eğitim durumuna bakmaksızın herkes yapabilir.

2. Beklenen davranışın belli kurallar çerçevesinde ve belli bir zaman aralığı içinde yapılma zorunluluğu

Herhangi birine meydan okumak, kurallar çerçevesinde hareket etmesi gerektiğini söylemek ve ona bunu yapması için bir zaman dilimi sınırlaması getirmek, karşıdaki kişinin psikolojisinde oldukça farklı etkiler yaratan bir davranış. Amerika’da her şeyin yalnızca bir günlüğüne indirimli satışa sunulduğu ‘’Black Friday’’in pazarlama stratejisi de aynı şekilde işliyor.

3. Herkesin görebildiği bir ortamda meydan okumak

Kime meydan okuduğunu kendinden emin ve istekli bir şekilde söyleyerek videoya çekmek ve bu videoyu sosyal medyada paylaşarak herkesin görmesini sağlamak, meydan okunan kişinin anında reaksiyon vermesine sebep oluyor. Herhangi bir iş yapılması gerektiğinde grupta sorumluluk dağılımı yapılırken hangi işi kimin yapacağına karar vermek oldukça zordur. Ancak bu durumda ortada büyük bir sorumluluk var ve bu sorumluluğu üstlenmesi istenen kişiler açıkça belirtiliyor. Meydan okunan kişiden de 3 kişiyi bu olaya dahil etmesinin istenmesi, sorumluluğun dalga dalga büyüyerek yeni insanlar tarafından paylaşılmasına olanak sağlıyor.

4. Bağış olarak toplanan paranın miktarının ödenebilir olması

ALS Derneği tarafından yapılması gereken bağış miktarı, Amerika’da 100 dolar olarak belirtilmişti. Türkiye’de ise 100 tl olarak uygulanıyor. Bu miktar, internet kullanıcısı olan birinin ödeyebileceği bir miktar. Tabi ki miktarı ödeyemeyecek durumda olan internet kullanıcıları da var. Bu nedenle paranız olmasa bile daha az bağış yaparak ya da yeni insanlara meydan okuyarak derneğe katkıda bulunabiliyorsunuz.

5. Suçluluk duygusu

Az da olsa bir durum hakkında kendini suçlu hissetmek, davranış değişimini önemli derecede motive eden bir faktör. Maydan okumaya davet edilen kişilerin bu görevi yapmaması, kendilerini suçlu ve sorumsuz hissetmelerine neden olacağı için bir çok kişi meydan okumayı kabul ederek kampanyaya destek verdi.

6. Toplum üzerinde etkili olan kişileri kullanmak

Ünlü kişilerin, yakın arkadaşların ya da iş arkadaşlarının bir davranışı yapıyor olması, bu kişileri rol model alarak aynı davranışı bizim de yapmamıza olanak sağlar.
Psikolojideki ‘’Gözlemle öğrenme’’ teorisine göre birey, ‘’eğer X kişisi bunu yapıyorsa, ben de yapmak istiyorum.’’ mantığıyla hareket eder. Özellikle bizim gibi bireysellikten çok toplumculuğun ön planda olduğu kültürlerde bu trendin nasıl yayıldığını anlamak çok da zor olmamalı.

Görüldüğü gibi kişilerin ‘’Ice Bucket Challenge’’a katılmasının ardında bir çok psikolojik sebep var. Siz de kafanızdan aşağı bir kova buzlu su dökerek ve arkadaşlarınıza meydan okuyarak bu kampanyaya destek verebilirsiniz. Her ne kadar işi eğlenceye çevirdikleri için ağır şekilde eleştirilen kişiler olsa da, siz ne amaçla yapıyor olursanız olun bağış yapıldığı ve kampanya daha fazla kişiye ulaştığı sürece bu başarılı proje amacına ulaşmış demektir.