‘Susadım, o halde ne içsem?’ Çay-kahve suyun yerini tutar mı?

Türk halkı gün içerisinde bol sıvı tüketir: Kahvaltıda çay, meyve suyu, kahvaltıdan sonra kahve (hatta bazen kahvaltıdan önce), arada yine birkaç çay veya kahve, Öğlen yemeğinde çorba, sulu yemek, ayran, meşrubat, akşam yemeğine kadar yine birkaç maden suyu, süt, ayran, meşrubat, çay, kahve, akşam yemeğinde çorba, sulu yemek, meşrubat, ayran, akşam yemeğinden sonra da yine bol sıvı olarak çay, kahve, meşrubat ve maden suyu.

Evet, gün içerisinde bol sıvı tüketen bir milletiz. Genellikle bu nedenle su ihtiyacının karşılandığını düşünürüz. Susadıkça içilen sulu içecekler, çoğu zaman suyun yerine geçer diye düşünürüz. Peki, gerçekten de tüketilen sıvılar günlük yaklaşık 8 bardak su ihtiyacını karşılar mı yoksa daha fazla su kaybına mı neden olurlar?

İlgili yazı: Standardın dışında kalanlar: Hangi yaşta ne kadar su içilmeli?

Çay

Sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi siyah çay, gün içerisinde de bolca tüketilir. Bazıları demlik demlik içer. Siyah çayı günde 1-2 bardak açık, şekersiz ve limonla tüketenler ile 10-15 bardak demli ve şekerli içenleri ayrı tutmak gerek. İkinci guruba girenlerin sadece çaydan aldıkları su miktarı günlük su ihtiyacını karşılamaya yetecek iken, siyah çayın kafein içeriği ona idrar sökücü özelliği kattığı için, çay içeriğindeki suyun daha fazlası böbrek yoluyla atılır. Yani aslında içilen bardak bardak çaylar günlük su ihtiyacını gidermeye yardımcı olmamakta, tam aksine daha fazla susuz kalınmasına neden olmaktadır.  

Şekerli gıdalar tüketmek, susama hissine neden olur. Çay zaten susamaya neden olur, bir de beraberinde şeker ile tüketilirse, susama hissi artar; ancak alışkanlık gereği su yerine çay içilmeye devam edilirse, içilen çayın miktarı artar; ancak susama hissi azalmaz!

Bitki çaylarını gün içerisinde, siyah çay gibi birkaç bardak tüketmekte sakınca yoktur. Kafein içerikleri siyah çaya oranla daha düşük olmasına karşın, fazla tüketilmesi durumunda idrar söktürücü etki yine artacaktır. Ayrıca bitki çaylarının etken maddelerine dikkat etmeli ve genel sağlık göz önünde bulundurularak tüketilmesi gerekmektedir.   

Kahve

Kahvenin faydaları ile ilgili her geçen gün yenisi ortaya çıkmakta ve tüketilmeleri önerilmektedir. Çay gibi kahve de kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Çay ve kahvesiz hayat birçok kişi için düşünülemez.

Kahve güne başlarken ayılmaya, yemekten sonra sohbete, öğlende fala, ara öğünde tok tutmaya, akşam ders çalışırken uyumamaya yardımcı bir içecek olarak günlük hayatımızda yerini almıştır. Kahvaltı kelimesi bile “kahve altı” tanımından türemiştir. Bu kadar hayatımızın içinde olan bir içecek, normalde günde 1-2 fincan sade Türk kahvesi yanında su ile olarak tüketilirdi. Günümüzde ise şuruplu, şekerli, büyük boy, sütlü, aromalı seçenekleri tüketimi arttırmakla kalmayarak, kahve geleneğini de değiştirmiştir. Kahvedeki kafein dahi idrar söktürücü olması nedeni ile yeterli bir susuzluk sebebi iken, yanında işlenmiş gıda ve şeker içeriği yüksek içecekleri ile birleşince vücuttan ekstra atılan suyun miktarı da artmaktadır.

Maden suyu

Su yerine içilebilecek en güzel sıvı maden suyudur. Mineral içeriği yüksek, bikarbonat yönünden zengin maden suları her yaşa uygundur. Bununla birlikte hafif asidik yapısı ve karbondioksit miktarı nedeni ile günde 1 litreden fazla içilmesi önerilmez. Hatta tansiyon ve böbrek rahatsızlıkları olanların doktor kontrolünde tüketmeleri önerilmektedir.

Maden sularının son zamanlarda tüketimini arttırmak için aroma katmaktadırlar. Bu katkılar maalesef maden suyunun su yerine tüketilmesini önlemektedir. Maden suyunu içerken tadını beğenmeyenler, içerisine limon sıkmak suretiyle de tüketebilirler. Böylece doğal bir aroma kazanmış ve bir miktar karbondioksit gazı uçmuş olur.

Soda

Maden suyu ile aynı olduğu düşünülse de aslında soda filtrelenmiş suya karbondioksit gazı eklenmesi ile oluşmaktadır. Oysaki maden suyunda doğal mineraller ve yine doğal oluşmuş karbonik gazlar mevcuttur.

Özellikle Amerika’da su yerine soda tüketimi fazlasıyla görülmektedir. Amerika, soda ile büyük bir mücadele içerisindedir.

Meyve suyu

Taze sıkılmış meyve sularının su içeriği yüksektir. Su yerine içilebilir bir alternatif olabilirler, bununla birlikte suyun kalori değeri olmadığı için kilo kontrolüne yardımcıdır, ancak taze sıkılmış meyve sularının şeker içeriği yüksektir ve lif oranı azdır, özellikle de portakalın. Bu nedenle su gibi günde 8 bardak içmek söz konusu değildir. Ayrıca şeker hastalığı ve kilo problemi olanların meyve sularını dikkatli tüketmeleri gerekmektedir.

Meşrubat – Gazlı içecekler

Karbonik asit, fosforik asit ve şeker içeriği ile gazlı içecekler tam anlamıyla birer asit bombasıdır. Kafein içerikleri son derece yüksektir. Vücuttan fazlasıyla su atılmasına neden olurlar. Yaklaşık 3 pH’taki değerleri ile de vücudun asit yükünü arttırırlar. Böbreklerin 5 pH’tan daha aşağısındaki pH değerlerini süzememeleri nedeni ile böbreklerin görevlerini yerine getirmelerinde zorlanmalarına neden olabilmektedirler.    

Ayran

Ayran kalsiyum yönünden zengin ve bilindiği gibi yoğurt ile suyun karışından oluşur ve tuz eklenir. Hatta, daha tadına bakılmadan ekstra tuz eklenir. Sofra tuzu fazlasıyla sodyum içerir. Sodyum su çekme özelliğine sahip olduğu için vücutta ekstra su tutar. Ödeme neden olur.

Susadığınızda ya da yemek ile birlikte ayran içmek istediğinizde, ayranınıza fazla tuz atmamanız önerilmektedir. Yine ayran, yağlı içeriği nedeni ile kilo kontrolü açısından dikkat edilmesi gereken bir sıvıdır.

Eğlenceli bir test

Artık günümüzde birçok konuda olduğu gibi su içmek için de uygulamalar mevcut. Günlük su içme miktarınızı girebiliyor, eksik kalan miktarı görebiliyorsunuz. Yine böyle bir uygulamaya ek olarak diğer içilen sıvıların da hesaba katıldığı, günlük içilen sıvıların da hesaplandığı ve o günkü hidrasyon-dehidrasyon durumunuzu öğrenebileceğiniz keyifli bir site önerisinde bulunmak isterim:

http://www.h4hinitiative.com/tools/hydration-calculator

Buradan tüm gün içtiğiniz sıvıları miktarları ile girip, kişisel bilgilerinize göre hidrasyon durumunuzu görebilirsiniz.

Gün içerisinde içilen su miktarı, diğer sıvıların vücuttaki etkileri ve tüketim miktarlarını göz önünde bulundurarak susuz kalmamak mümkündür. İlk başlarda alışkanlıkları değiştirmek zor olsa da, zamanla vücut suya doydukça enerjinizin artacağını, bağışıklığınızın güçleneceğini ve cildinizin ışıldayacağını unutmayınız.